Exploten en processen-verbaal
Een gerechtsdeurwaarder verricht ambtshandelingen en maakt daarvan een proces-verbaal of een exploot op. In een proces-verbaal doet de gerechtsdeurwaarder verslag van het verloop van de ambtshandeling, denk bijvoorbeeld aan een beslaglegging of ontruiming. In een exploot doet de gerechtsdeurwaarder verslag van de betekening, ofwel de officiële afgifte van stukken, zoals een dagvaarding of de betekening en het bevel. De gerechtsdeurwaarder is verplicht, kopieën of uittreksel van deze stukken af te geven aan diegenen die ten tijde van het opmaken van de akte of de betekening daarvan, hetzij het origineel, hetzij een afschrift hebben ontvangen. Dat geldt ook voor hun rechtsopvolgers onder algemene of bijzondere titel. Op grond van de Regeling tarief afgifte expedities en afschriften vindt die afgifte plaats tegen betaling. In geval een derde-beslagene een elektronisch afschrift heeft ontvangen, is deze afgifte kosteloos.
Dagvaarden
Wanneer een gerechtsdeurwaarder een dagvaarding uitbrengt, moet hij op de hoogte zijn van de kosten van het griffierecht (tabel). Daarnaast moet de gerechtsdeurwaarder weten wanneer de rechtbank zitting houdt, zodat hij een gedaagde kan oproepen op een juiste datum en tijdstip. De zittingstijden vindt hij in de rol- en procesreglementen. In de dagvaarding neemt de gerechtsdeurwaarder daarnaast een aantal wettelijke 'aanzeggingen' op, daarin wordt bijvoorbeeld aan de gedaagde medegedeeld of er griffierecht moet worden betaald. Zie daarvoor ook de toelichting op de aanzeggingen. De modellen voor aanzeggingen zijn up-to-date (juli 2021).
Beslagleggen
De gerechtsdeurwaarder is naast het leggen van executoriaal beslag, ook bevoegd tot het leggen van conservatoir beslag. Bij een dergelijk beslag heeft de rechter nog geen uitspraak gedaan in de hoofdzaak, maar bestaat er bijvoorbeeld vrees voor verduistering van zaken of gelden. In dat geval kan de eiser de voorzieningenrechter vragen om toch al beslag te mogen leggen. In de beslagsyllabus is bepaald wat er allemaal in zo’n verzoek aan de voorzieningenrechter moet staan.
Bijsluiters
Sinds 1 oktober 2015 levert de gerechtsdeurwaarder bij het betekenen van een exploot in onderstaande gevallen een bijsluiter. Hierin wordt een extra toelichting gegeven op de ambtshandeling. Het gaat om de volgende bijsluiters.
Bijsluiter Aanzegging ontruiming (bijsluiter per 1 april 2021) (Arabisch, Duits, Engels, Frans, Pools, Turks)
Bijsluiter Bankbeslag (Arabisch, Duits, Engels, Frans, Pools, Turks)
Bijsluiter Beslag op inboedel/auto/ander motorvoertuig (Arabisch, Duits, Engels, Frans, Pools, Turks)
Bijsluiter Betekening vonnis (Arabisch, Duits, Engels, Frans, Pools, Turks)
Regeling kennisgeving ambtshandelingen gerechtsdeurwaarders
Het kan gebeuren dat de gerechtsdeurwaarder een exploot moet betekenen aan een andere staat. In dat geval moet hij de minister van Justitie en Veiligheid daarvan op de hoogte stellen. In de Regeling kennisgeving ambtshandelingen gerechtsdeurwaarders is omschreven hoe hij dat moet doen.
Nevenbetrekkingen
Naast het uitvoeren van ambtstaken, mag de gerechtsdeurwaarder ook andere werkzaamheden of nevenactiviteiten uitvoeren. Hij kan bijvoorbeeld zitting nemen in het bestuur van een Vereniging van Eigenaren (VvE) of in de ouderraad van een basisschool. Dit soort nevenbetrekkingen kunnen (de schijn van) belangenverstrengeling wekken en moeten daarom verplicht worden gemeld bij de KBvG. Deze verplichting is uitgewerkt in de KBvG Beleidsregel inzake het melden, registreren en publiceren van nevenbetrekkingen en -werkzaamheden van gerechtsdeurwaarders.